Bộ Luật Hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1/7 dành riêng một chương với 7 điều quy định các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình.

Điều 181: tội Cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, cản trở ly hôn tự nguyện (xem chi tiết)

Người nào cưỡng ép người khác kết hôn trái với sự tự nguyện của họ, đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 3 năm.

Hình phạt này cũng áp dụng với người cản trở người khác kết hôn hoặc cưỡng ép, cản trở người khác ly hôn bằng cách hành hạ, ngược đãi, ra yêu sách của cải... đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

Điều 182: tội Vi phạm chế độ một vợ, một chồng (xem chi tiết)

Tòa án sẽ tuyên phạt từ ba tháng đến một năm tù với người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ đang có chồng, có vợ.

Để xử lý theo tội này, nhà chức trách phải chứng minh nghi phạm đã làm cho quan hệ hôn nhân của một hoặc hai bên dẫn đến ly hôn; đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

Hình phạt sẽ cao hơn với mức khung từ 6 tháng đến 3 năm với người phạm tội gây hậu quả: làm cho vợ, chồng hoặc con của một trong hai bên tự sát; đã có quyết định của tòa án hủy việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó.

Điều 183: tội Tổ chức tảo hôn (xem chi tiết)

Người phạm tội có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm nếu tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho những người chưa đến tuổi kết hôn, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm. Ngoài ra, người mang tội còn bị phạt tiền 10-30 triệu đồng.

Điều 184. tội Loạn luân (Chi tiết điều luật)

Người nào giao cấu với người mà biết rõ người đó cùng dòng máu về trực hệ, là anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha, bị phạt tù 1-5 năm.

Điều 185: tội Ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình (xem chi tiết)

Người đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

Tuy nhiên, khi áp dụng hình phạt, cơ quan chức năng sẽ căn cứ các hành vi cụ thể như: thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần; đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.

Nếu có những tình tiết tăng nặng như: phạm tội với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, người khuyết tật, hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo, người phạm tội có thể đối diện với hình phạt cao nhất là 5 năm tù.

Điều 186: tội Từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng (xem chi tiết)

Người vi phạm sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Hành vi bị cáo buộc: Người có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quyết định của tòa án mà từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng. Việc từ chối, trốn tránh này làm cho người được cấp dưỡng lâm tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm. 

Điều 187: tội Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại (xem chi tiết)

Khi tổ chức cho người thai hộ vì mục đích thương mại, người thực hiện bị phạt tiền 50-200 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Người phạm tội có thể bị phạt tù đến 5 năm nếu gây án với 2 người trở lên, phạm tội 2 lần trở lên, tái phạm nguy hiểm... Ngoài ra, hình phạt bổ sung cho người phạm tội là phạt tiền 10-50 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.